Ярилцлага

• Х.Алтай:  Гадны биржид бүртгэлтэй компаниудын  давхар бүртгэлтэй болох сонирхлыг нэмэгдүүлнэ

  Монголын Хөрөнгийн Биржийн Гүйцэтгэх захирал Х.Алтайтай дотоодын хөрөнгийн зах зээлийн өнөөгийн байдал, хөрөнгийн биржийн давхар бүртгэлийн талаар   MMJ-ийн сэтгүүлч Л.Номинцэцэг ярилцлаа. “Топ-20” индекс шинэчлэгдэж, хөрөнгийн зах зээлийн үнэлгээ 3.5 их наяд төгрөг хүрлээ. Хөрөнгийн захын идэвхжилд юу нөлөөлсөн гэж Та үзэж байна вэ? Он гарснаар хөрөнгийн зах зээл нэлээд идэвхижлээ. Үүнийг хэд хэдэн суурь шалтгаантай гэж харж байна. Хадгаламжийн хүү буурсан, харилцах дансанд хүү тооцохгүй болсон зэргээс шалтгаалан иргэд, аж ахуйн нэгжүүд банкинд хадгалж буй мөнгөөрөө өөр салбарт хөрөнгө оруулах сонирхол үүсч эхэллээ. Үүний тодорхой хэмжээ нь хөрөнгийн зах зээл  рүү орж ирснээр энэ идэвхжилд нөлөөлж байна.
• Монголбанк: Алт олборлогчдод олгох зээлийн санхүүжилт үргэлжилнэ

  2020 онд Монгол банк 23.6 тонн алт худалдан авсан. Ингэснээр гадаад валютын албан нөөц 4.5 тэрбум ам.долларт хүрч өмнөх оны мөн үеэс 4.2%-иар нэмэгджээ. Энэ нь манай улсын импортын 11 сарын хэрэгцээг хангахуйц дүн юм.  Энэ онд  Төв банкнаас  үнэт метал худалдан авалтаа нэмэгдүүлэх зорилтын талаар Монголбанкны Эрдэнэ­сийн сангийн захирал П.Эрдэнэтуяагаас MMJ-ийн сэтгүүлч Л.Номинцэцэг тодрууллаа. Өнгөрсөн онд алт тушаалтыг эрчимжүүлэх ямар ажлууд хийсэн бэ? Алт тушаалт нэмэгдсэн гол хүчин зүйл юу байв? Монголбанк 2020 онд нийт 23.6 тонн алт худалдан авсан нь өмнөх оны мөн үеэс 8.3 тонноор нэмэгдсэн үзүүлэлт. Алт худалдан авалтыг нэмэгдүүлэх тал дээр тодорхой ажлуудыг хийсэн.
• Г.Манлайжав:  Хөрөнгө оруулагчид эрсдэлээ тооцож  ураны салбарт хөрөнгө оруулах эсэхээ шийддэг

  Цөмийн энергийн комиссын нарийн бичгийн дарга  бөгөөд Ажлын албаны дарга Г.Манлайжавтай  The Mongolian Mining  Journal-ийн сэтгүүлч Г.Идэрхангай ярилцлаа. “Цөмийн технологи Монгол Улсын хөгжилд” үндэсний семинарыг Цөмийн Энергийн комиссын Ажлын албанаас анх удаа зохион байгууллаа. Цөмийн техник, технологийн хэрэглээ манай олон салбарт нэвтэрч, үр өгөөжөө өгч байна. Монгол Улс хэдийнээс цөмийн энергийн салбарыг хөгжүүлж эхэлсэн юм бэ? Үндэсний семинарт цөмийн салбартай холбогдох төр, олон нийт, хувийн хэвшлийн 49 байгууллагын 172 төлөөлөл оролцож, цөмийн технологийн хэрэглээ, ололт амжилт, үр дүн, тулгамдаж байгаа асуудлуудаа хэлэлцэн харилцан мэдээлэл солилцлоо.
• Н.Дорждарь: Баялгийн сангийн хөгжилд улс төрийн зөвшилцөл чухал

  Эхлээд бид хэдий хэмжээний мөнгөний тухай ярьж байгаагаа ойлгох учиртай. Манай улсын эдийн засаг 13 тэрбум ам.доллараар илэрхийлэгддэг. Эдийн засгийн 30-аад хувь нь уул уурхайн салбараас шууд хамааралтай.   Ирээдүйн өв санд 1 их наяд хүрэхгүй төгрөг байгаа гэж бодъё. 2021 оны төсөвт уг санд   нэмж 1.2 их наяд төгрөг төвлөрүүлэхээр тусгасан. Тэгэхээр ирэх оны эцсээр Ирээдүйн өв санд 2 их наяд төгрөгийн хуримтлал үүснэ. Жил бүр 1 их наяд төгрөг санд хуримтална гээд өөдрөгөөр тооцоход 2030 онд  10 их наяд төгрөг буюу 3.5 тэрбум ам.доллар Ирээдүйн өв санд цугларна гээд тоймлон зураглаж болох юм.
• Т.Мөнхбаяр: Улсын төсвийн шинэ, тогтвортой эх үүсвэрүүдийн нэг нь “Эрдэнэс Силвер Ресурс” 

  Салхитын мөнгөний уурхайн  үйл ажиллагааны талаар “Эрдэнэс Силвер Ресурс” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Т.Мөнхбаяртай  The Mongolian Mining Journal-ийн сэтгүүлч Г.Идэрхангай ярилцлаа.     “Эрдэнэс Силвер Ресурс” ХХК  үйл ажиллагаа явуулж  эхэлснээс хойш хэрэгжүүлж байгаа гол ажил, төслүүдийнхээ  талаар танилцуулна уу?  “Эрдэнэс Силвер Ресурс” нь 2019 оны зургадугаар сард 100%  төрийн өмчит, “Эрдэнэс Монгол” группын охин компани хэлбэрээр байгуулагдсан. Өнөөдөр Монгол Улсын төсвийн орлогын 34%-ийг уул уурхайн салбар бүрдүүлж байна. Энэ утгаараа улсын төсвийн шинэ, тогтвортой эх үүсвэрүүдийн нэг нь манай компани байх болно.
• С.Болд:  Хямралын үед иргэдийн бодит орлого, ажлын байрыг хамгаалах шаардлагатай

  Эдийн засгийн нөхцөл байдал, хандлага, цар тахлын үед бусад улс орны хэрэгжүүлж буй бодлого, Үндэсний баялгийн сан байгуулах тухай болон цаг үеийн сэдвээр Азийн хөгжлийн банкны Ахлах эдийн засагч С.Болдтой  The Mongolian Mining Journal-ын сэтгүүлч Э.Оджаргал ярилцлаа. Үндэсний баялгийн сан байгуулах асуудлаар Та байр сууриа илэрхийлнэ үү? Эрдэс баялгийн орлогыг зүй зохистой удирдах хууль эрх зүйн орчин Монгол Улсад хангалттай бүрдсэн. Хамгийн гол нь хуулийн хэрэгжилтийг хангаж бодит гүйцэтгэл гаргадаг байх, хуульд заасны дагуу хуримтлалын сангуудыг мөнгөтэй болгох эерэг, тогтвортой орчинг бүрдүүлэх асуудалд түлхүү анхаарах хэрэгтэй.
• Г.Ёндон: Уул уурхайн салбар хөгжлийн дараагийн шатандаа орох цаг болсон

  Салбарын яамны бодлого чиглэл, өнөөдөр өрнөж буй үйл явдлууд  болон хийхээр зорьж байгаа ажлуудын  талаар Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Г.Ёндонтой The Mongolian Mining Journal-ийн сэтгүүлч Г.Идэрхангай ярилцлаа. Тэрээр уул уурхайн салбарт  олон жил “чанагдсан”   туршлагатай мэргэжилтэн бөгөөд уулын инженер-маркшейдер мэргэжилтэй, Монгол Улсын Зөвлөх инженер, докторын зэрэгтэй. Сайдын албанд томилогдохоосоо өмнө Монголын Маркшейдерийн холбооны ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан юм.   Сүүлийн үед Та салбарын хүрээнд олон талт төлөөлөлтэй уулзалт хийж байна. Ямар ямар саналыг түлхүү тавьж байна вэ, шийдвэрлэх боломжтой юу? Сайдын албан тушаалд томилогдсоноос хойш хэд хэдэн үндсэн ажилд гол анхаарлаа хандуулсан. Нэгдүгээрт, Монгол Улсын Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Монгол Улсыг 2021-2025 онд хөгжүүлэх 5 жилийн үндсэн чиглэл боловсруулах ажил дээр яамны нийт хамт олон маань цаг хугацаа, сэтгэл зүтгэл, санаачлага гарган хамтран ажилласан.
• С.Баяржаргал:  Орон нутгийн уурхайнуудад бодлогын тогтвортой  байдал хэрэгтэй

  Орон нутгийн  нүүрсний уурхайнуудад ашиг орлого олох нь чухал  биш,  иргэддээ хамгийн хямд үнэтэй нүүрс нийлүүлж, өвлийн хүйтнийг  өнтэй  давахад нь  бүх талын боломж нөөцөө дайчлан ажилладаг нийтлэг тал бий. Тэд элдэв улс төржилт,  нийгмийн хийрхэл шуугианаас холхон  даруухан  хөдөлмөрлөдөг. Орон нутгийнхаа бүтээн байгуулалтад хөрөнгө оруулж, нийгмийн болоод хариуцлагатай уул уурхайн зарчмаа туг болгон олон олон ажлыг өрнүүлдэг. Эх оронч хэмээгддэг тэдгээр уурхайн нэгэн төлөөлөл  “Хар Тарвагатай”-н уурхайн өнөөдрийн нөхцөл байдлын талаар мэдээлэл хүргэхийг зорьсон юм.  “Хар Тарвагатай” ХК-ийн ТУЗ-ийн дарга С.Баяржаргалыг  The Mongolian Mining Journal-ийн сэтгүүлч Г.Идэрхангай  The Miner буланд урьж  ярилцлаа. 
• Ц.Мөнхцэнгэл:  Стратегийн ач холбогдолтой ашигт малтмалын тоонд алт хэмээх үнэт металл орох ёстой

  Эрдэс баялгийн салбарын төрийн бодлогын түвшинд зохицуулах  Төрөөс эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлогын баримт бичгийг /2014-2025/ УИХ-аар батлаад зургаан жил болж байна. Уг баримт бичгийн хэрэгжилт дэд хөтөлбөрүүдээр дамжин илрэх учиртай. Тэгвэл одоогоор батлагдсан ганц хөтөлбөр нь “Алт-2” бөгөөд 2017 оны эцсээр 76.59%-ийн хэрэгжилттэй гэж салбарын яам дүгнэж байжээ. Хэдийгээр  хэрэгжилт ийм дүнтэй байгаа ч 2020 онд алт олборлолтын хэмжээг 25 тонн  хүргэх зорилтыг  “Алт-2” хөтөлбөрийн хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөөнд тусгасан. Хэрэв Гацууртын ордыг ашиглалтад оруулсан бол энэ дүнгээс ч давж биелэхээр байлаа хэмээн  шинжээч Ц.Мөнхцэнгэл ярьж байна. Тэрээр “Алт-2” үндэсний хөтөлбөрийн төслийг  боловсруулан Засгийн газраар батлуулах хүртэл ажилласан салбарын яамны голлох мэргэжилтнүүдийн нэг юм.  Түүнтэй The Mongolian Mining Journal-ийн тоймч, сэтгүүлч Г.Идэрхангай ярилцлаа.
• А.Тэмүүжин:  Монгол Улс 3 сая тонн газрын ховор элементийн нөөцтэй

  2019 онд Засгийн газраас газрын ховор элементийн хайгуул, олборлолт, ашиглалтын эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, эдийн засгийн үр ашгийг тооцох судалгаа хийх үүрэгтэй төслийн нэгж байгуулахаар шийдвэрлэсэн билээ.  Монгол Улсын газрын ховор элементийн нөөц болоод судалгааны ажил, “Газрын ховор элемент” хөтөлбөрийн талаар судалгааны төслийн нэгжийн Удирдагч А.Тэмүүжинтэй MMJ-ийн Э.Оджаргал ярилцлаа.   Юуны өмнө сэтгүүлийн уншигчдад, Та өөрийгөө танилцуулна уу? Би Англи улсын Лестерийн Их Сургуулийн Олон улсын харилцаа, мөн Санхүү, эдийн засгийн их сургуулийн санхүү менежментийн чиглэлээр тус тус бакалаврын зэрэгтэй. 2014 онд ажлын гараагаа эрчим хүчний салбарт эхлүүлж байсан бөгөөд сүүлийн 2 жил уул уурхайн салбарт ажиллаж байна.
• Ц.Мөнхцоож:  “Нэг дэлхий, нэг хэрэглээ, нэг стандарт” гэсэн  зорилгыг бид эрхэмлэдэг

  Үндэсний хөрөнгө оруулалттай “Домогт Хан Алтай” ХХК-ийн Ерөнхий захирал Ц.Мөнхцоожтой ярилцлаа. “Домогт Хан Алтай” нь  2016 оноос хойш  үйл ажиллагаа явуулж байгаа үндэсний 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай компани. Голлох үйл ажиллагааныхаа талаар эхлээд ярина уу? Манай компани  байгуулагдсанаасаа хойших таван жилийн хугацаанд  уул уурхайн бүх төрлийн хүнд машин механизмын газартай харилцах, түргэн элэгдэх эд ангийн худалдаа, түүний дараах засвар үйлчилгээг үзүүлж байна. Мөн зөвлөгөө, зуучлалын үйлчилгээг давхар явуулдаг. Дэлхий нийтийг хамарсан коронавирусын цар тахлын улмаас  дотоодын компаниудийн үйл ажиллагаа хумигдсан дүр зураг ажиглагдсан. Танай компанийн хувьд байдал ямар байна вэ? Уул уурхайн салбар бол манай орны эдийн засгийн суурь хүчин зүйл болдог. 2020 он гарснаас хойш дэлхий нийтэд тархаад байгаа цар тахалтай холбоотойгоор уул уурхайн экспорт түүний дотор нүүрсний салбарын орлого оны эхний хагаст 50%  буурсан сөрөг үзүүлэлттэй байна.
• П.Саранчимэг: Орд газрын хөрөнгийн үнэлгээний стандарт, аргачлалыг нэвтрүүлснээр хөрөнгө оруулалт татах боломж бүрдэнэ

  П.Саранчимэг нь МУИС-ийн геологи, ШУТИС-ийн уул уурхайн удирдлагын магистр, Баруун Австралийн Уул уурхайн сургуулийг Эрдэс баялгийн эдийн засагч мэргэжлээр дүүргэсэн бөгөөд Ашигт малтмал, уул уурхайн төслийн хөрөнгийн үнэлгээгээр мэргэшжээ. Эрдэс баялгийн салбарт геологи хайгуул, уул уурхайн хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр олон улсын төслүүдэд ажилласан туршлагатай. Уул уурхайн бизнесийн зөвлөх  “Эм Эс Эй Глобал” компанийн захи­рал П.Саранчимэгтэй The Mongolian Mining Journal-ийн тоймч Г.Идэрхангай  ярилцлаа.
• Ж.Дамдинжав: Лондоны металын бирж дээр анх удаа цэвэр зэс зарж байлаа

  Катодын зэс үйлдвэрлэлийн технологийг анх удаа Монгол орны уур амьсгалын эрс тэс нөхцөлд амжилттай нутагшуулж, зэсийн исэлдсэн эрдэс бүхий хүдрийг уусган баяжуулах аргаар боловсруулан, цэвэр зэс үйлдвэрлэж буй “Эрдмин” ХХК дотоодын төдийгүй гадаадын уул уурхайн зах зээлд хэдийнэ танил болжээ.  Тус компани нь “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн хаягдал, балансын бус хүдрийн овоолгуудыг 40 жилийн турш ашиглах гэрээ байгуулан ажиллаж байгаа билээ.The Mongolian Mining Journal сэтгүүлээс зохион байгуулсан уул уурхайн салбарын шилдгүүдийг тодруулах Mining Journal Awards-2013 ёслолын ажиллагааны “Шилдэг технологи” шагналыг “Эрдмин” компани хүртсэн түүхтэй. Жилд 2500 орчим тонн катодын цэвэр зэс үйлдвэрлэж экспортод гаргаж, 41 нэр төрлийн 3 сая гаруй метр зэс утас үйлдвэрлэн дотоодын зах зээлд нийлүүлж байгаа зэрэг үзүүлэлтүүдээрээ тус компани энэхүү нэр хүндтэй номинацийн эзэн болж байсан юм. 
• Т.Отгонбаяр: Манай онцлох бүтээгдэхүүн нь шатахуун, түлшний хангамжийн автоматжуулалт, менежментийн систем

  Манай компани нь газрын тос, хийн салбарт инженерийн иж бүрэн үйлчилгээг үзүүлэх зорилгоор 2000 онд байгуулагдан 20 дахь жилдээ үйл ажиллагаа явуулж байна. Бид газрын тосны бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах, хадгалах, түгээх, тээвэрлэх технологид байгаль орчин, галын аюулгүй байдал, цаг уурын онцлог, олон улсын стандарт, техник технологийн хөгжлийн чиг хандлагад нийцсэн орчин үеийн шилдэг технологиудыг нэвтрүүлэх, газрын тосны бизнес эрхлэгчид үр ашиг, бүтээмжээ дээшлүүлж зардлаа бууруулах, нөгөө талаас шатахуун хэрэглэгчид аюулгүй, тохилог орчинд үйлчлүүлэх бололцоог бий болгоход чиглэсэн судалгаа хөгжил, инженерийн иж бүрэн үйлчилгээг үзүүлж ирсэн. Мөн дэлхийн 10 гаруй улсын 60 гаруй тэ‎ргүүл‎эгч үйлдвэрлэгчээс тоног төхөөрөмж, хэрэгсэл нийлүүлж засвар үйлчилгээг үзүүлдэг. 100 м3 хүртэлх багтаамжтай дан болон давхар ханатай савыг олон улсын стандарт, лицензийн дагуу олон улсын UL (Underwriters Laboratories) лабораторийн сертификаттай үйлдвэрлэж байна.
• Х.Наранхүү: Засгийн газар IPO хийж чадаагүй ч бэлтгэл ажлыг нь гүйцээх хэрэгтэй

  Монгол Улсын ХХ зууны бүтээн байгуулалт хэмээгддэг “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн Ерөнхий захирлын албан тушаалыг 2000-2007 онд хашсан, УИХ-ын гишүүн асан Х.Наранхүүгийн үзэл бодол, байр суурь, уул уурхайн салбарт жинтэйд тооцогддог. Тэрээр өдгөө төрийн өмчит “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн охин компани “Эрдэнэс Тавантолгой майнинг”-ийн Гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байгаа бөгөөд Тавантолгой ордын төрийн мэдлийн хувьцааг олон улсын бирж дээр анх удаа гаргах ажлыг гардан удирдаж байгаа юм. Сүүлийн үед “Эрдэнэс Тавантолгой майнинг” компани дээр үүсээд буй асуудлаар Х.Наранхүү захиралтай The Mongolian Mining Journal-ийн сэтгүүлч Г.Идэрхангай ярилцлаа.  
• Б.Лакшми: Аль ч талаас харсан хамгийн том хүндрэл   хараахан ирээгүй байна    

  Монголын эдийн засаг, нийгмийн амьдрал улам хүндэрсээр байна. Оны өмнөхөн  улсын төсвөө өөдрөгөөр төсөөлж баталсан. Өнөөдөр асуудал тооцоолсноос өөрөөр эргэж, хямралд тэвдэцгээж байна. Та  нөхцөл байдлыг хэрхэн харж, дүгнэж байна вэ? Улсын төсвийг анх хэлэлцэж байхдаа л хэт өөдрөг төсөөлсөн зүйлүүд нэлээд харагдаж байсан. Наад зах нь аймгуудад хуваарилсан төсөв харилцан адилгүй. Говийн аймгуудад  нэлээд өндөр төсөв хуваарилсан. Татаас авдаг, орлогын түвшнээр доогуур эрэмбэлэгддэг аймгууд эсрэгээрээ бага төсөвтэй байх жишээтэй. Нөгөө талдаа, төсвийн орлогыг өөр өөрөөр төсөөлсөн. Тухайлбал нүүрсний экспортыг  энэ жил 42 сая тонноор тооцоолсон. 2019 оны төсөвт ингэж суулгаад хэмжээндээ хүргэж чадаагүй шүү дээ. Татвараар орж ирэх орлогуудыг  төсөвт мөн суулгасан.
• Л.Амар: Активын удирдлагын компанийг байгуулснаар банкууд шинээр зээлийн эргэлттэй болно

  Цар тахлын тархалтаас урьдчилан сэргийлэх үүднээс Засгийн газраас хөл хорио тогтоох арга хэмжээ авч хэрэгжүүлж байна. Өвчний тархалтаас сэргийлэх талаар амжилттай боловч хөл хорионы сөрөг нөлөөнөөс уул уурхайн салбарын үйлдвэрлэл, экспорт буурах, худалдааны салбарын идэвх сулрах, аялал жуулчлал, тээвэр, үйлчилгээний салбар орлогогүй болоход хүрч, улмаар бусад салбаруудад нөлөөлж байна. Энэ  гинжин холбоогоор банкны салбарт ч тодорхойгүй байдал, эрсдэл, сөрөг нөлөөг үзүүлж байгаа. Монголбанкны судалгаагаар коронавирусын нөлөөлөлд 54 мянган зээлдэгчийн 3.5 их наяд төгрөгийн зээл өртөж байгаа гэсэн тооцоо бий. Манай улсын хувьд санхүүгийн зах зээлийн 90 орчим хувийг банкны систем бүрдүүлдэг. Иргэд, аж ахуйн нэгж хямралд өртөн орлогогүй болж, зээлээ эргэн төлөхөд хүндрэл үүссэнээр банкуудын өөрийн хөрөнгө, ашигт ажиллагаа буурч, эрсдэлийн сангаа нэмэгдүүлэх шаардлагатай тулгарна.
• Ч.Ганхуяг:  Банкны зээлийн хүү бол монголчууд бидний  улс төрийн сонголтын тусгал

  Эдийн засагт гүн гүнзгий нөлөөтэй хямрал дагуулах эрсдэл үүссэн. Үйлдвэрлэл,  нийлүүлэлтийн бүхий л тогтсон сувгийг эвдэж, хөл хорио тогтоосон нь хүн амын орлогод тэр чигээр нь сөрөг нөлөө үзүүлж байна. Ийм нөхцөлд банкуудын зээлдэгчдийн зээлээ төлөх чадвар буурч, банкуудын орлого, нөөц хумигдана. Гадаад валютын ханш чангарч, төгрөг улам бүр суларч, худалдан авах чадвараа алдана. Төр засгаас эхний шатны арга хэмжээнүүдээ зарласан. Санаа нь сайхан байвч хэрэгжүүлэх шатандаа асуудал, будлиан үүсч, бухимдалтай байгаа нийгмийн сэтгүүл зүйд дарь нэмсэн л явдал болсон. Төрөөс дараа дараагийн арга хэмжээнүүддээ илүү сайн менежмент хийх зайлшгүй шаардлагатайг харуулсан байх. Банкны зээлдэгчдийн зээлийн эргэн төлөлтийг хойшлуулах, зээлийн ангиллыг өөрчлөх, үүнийг дагаад байгуулах эрсдэлийн сангийн хэмжээг бууруулах талаар зарласан боловч яг цаана нь ямар нөөц, эх үүсвэр гаргаж өгч байгаа, түүнийгээ хэрхэн дамжуулах тал дээр асуудал бүрхэг байсаар байна.
• Б.Лхагважав: “Шадар гурван цэрэг”-т хадаг барихаа больсон цагт уул уурхайд зөв хөрөнгө оруулалт орж ирнэ

  Юуны өмнө, The Mongolian Mining Journal сэтгүүлд ярилцлага өгч буйдаа баяртай байна. Уул уурхай, эдийн засгийн салбарын бүтэн арван хоёр жилийн түүхийг бичиж, үлдээж яваа танай хамт олонд ажлын амжилт хүсэн ерөөе.  Монголын эдийн засгийг үнэндээ уул уурхайгүйгээр ярих боломжгүй. Экспортын 80 гаруй, импортын 60-70 орчим хувь энэ салбараас хамааралтай. Түүхий эд, тоног төхөөрөмж, шатах тослох материал, эрчим хүч гээд 1 тэрбум гаруй ам.долларын хэрэглээ уул уурхайд бий. Н.Энхбаяр Ерөнхий сайдын үед ЗХУ-ын 9 тэрбум ам.долларын өр тэглэгдэж байсныг Та санаж байгаа байх.  Чухамдаа  2004 он бол хөрөнгө оруулалт зах зээлийн дүрмээр орж ирсэн шинэ үеийн эхлэл байлаа. Өнөөдрийг хүртэл ДНБ тоон дүнгээрээ 11 дахин өссөн байна. Бараг 11.5 тэрбум ам.долларт хүрсэн. Энэ бүхэн уул уурхайн салбарт оруулсан хөрөнгө оруулалтаас эхлээд бүх зүйлтэй холбогддог.
• Б.Мөнхтөр:  Үндэсний геологийн алба байгуулах асуудлыг бид олон жил судалсан 

  Монгол Улсад Үндэсний Геологийн Алба байгуулах хууль эрх зүйн орчин бүрдэж, хууль тогтоох байгууллагын зүгээс ч тодорхой шийдвэр гарлаа. Энэ талаар Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Геологи, уул уурхайн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын дарга Б.Мөнхтөртэй ММJ-ийн сэтгүүлч Г.Идэрхангай ярилцлаа.    Үндэсний геологийн албыг байгуулах УИХ-ын тогтоол батлагдлаа. Олон жил яригдсан ч бодит ажил хэрэг болж чадахгүй байсан асуудал нэг тийшээ шийдэгдэж байна. Уг албыг байгуулахын гол ач холбогдол нь юу вэ?  Үндэсний геологийн албыг байгуулж, түүний бүтэц зохион байгуулалтыг бий болгох асуудал бараг 30 жил яригдсан.