Ярилцлага

• М.Буянбадрах:  Гадаадын хөрөнгө оруулалт орж ирэхэд давхардуулсан АМНАТ саад болж байна

  Монголын хүнд үйлдвэрийн эрдэс холбоо ТББ-ын Гүйцэтгэх захирал М.Буянбадрахтай Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөртэй холбоотой асуудлаар MMJ-ийн сэтгүүлч Г.Идэрхангай  ярилцлаа. Баяжуулах, боловсруулах үйлд­вэ­рүүдийн төлж байгаа АМНАТ бодит байдалтай нийцэхгүй байна гэж үйлдвэрлэгчид үзэж байна. Энэ асуудал Үндсэн хуулийн цэц дээр ч яригдаж, шийдвэр гарч байсан шүү дээ?  Газрын доорх эрдэс баялаг Үндсэн хуулиар “төрийн нийтийн өмч”. Төрийн нийтийн өмчийг ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй этгээд олборлодог. Дэлхийд байга­лийн баялгийг ашигла­хын тулд “royalty” төлдөг. Монгол Улсад үүнийг АМНАТ гэж нэрлэдэг. АМНАТ төлөгдсөний дараа олборлогч тухайн тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгж баялгаа ашиглан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, бусдад зарж борлуулж болно.
• Д.Тэгшбаяр: Төрийн өмчит компанийн тендер, худалдан авалтад Сангийн яамны оролцоо хэт өндөр байна

  Ерөнхий сайдын захирамжаар 2021 онд авлигын индексийг бууруулах Ажлын хэсэг байгуулагдсан. Тус Ажлын хэсэгт “Трансперенси интернэшнл” олон улсын байгууллагын Монгол дахь салбар нь зөвлөхөөр ажиллаж байна. Авлига гэх асуудлын хүрээнд ТӨК-ийн засаглалыг дурдахгүй өнгөрөх аргагүй. ТӨК, тэр тундаа эрдэс баялгийн салбарын ТӨК-ийн засаглалын талаар “Трансперенси интернэшнл-Монгол” ТББ-ын хараат бус зөвлөх Д.Тэгшбаяртай ярилцсанаа уншигч Танд хүргэе. Тэрээр СЭЗИС-д комплаенс, засаглалын чиглэлээр багшилж байна.
• ДЭЛХИЙД ДАНСТАЙ ЭРДЭМТЭН БАЛДАНГИЙН ПҮРЭВТОГТОХ

  Монгол Улсын уул уурхайн салбар үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ойд зориулан The Mongolian Mining Journal сэтгүүлээс эрхлэн бэлтгэж байгаа “Зууны алдартан” буландаа Техник, технологийн шинжлэх ухааны доктор (Sc.D), профессор Балдангийн Пүрэвтогтохын хөргийг онцлон нийтэлж байна.
• Б.Чинзориг: Экспортын бүтээгдэхүүнд тавигдах шаардлага өндөрсөж байна

  “Эрдэс боловсруулалт-2022” олон улсын онол практикийн бага хурал энэ сарын 21-нд болохоор бэлтгэл ажлаа хангаад байна. Тус хуралтай холбогдуулан Монголын Ашигт Малтмал Баяжуулагчдын холбооны Ерөнхийлөгч Б.Чинзоригтой ярилцлаа.  “Эрдэс боловсруулалт” олон улсын онол практикийн хурлаас ярилцлагаа эхлүүлье. Уриаг харахад эрдэс баялгийн эдийн засгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх, улмаар хөгжилд хөтлөх нэг чухал хөшүүрэг гэдгийг тодотгосон санагдлаа.  Манай Монголын Ашигт Малтмал Баяжуулагчдын Холбоо 1998 онд байгуулагдсан цагаасаа хойш гишүүддээ үйлчлэх, уул уурхайн баяжуулалтын салбарт гарч ирж байгаа дараах асуудлуудад өөрсдийн байр сууриа илэрхийлж, нэгдсэн бодлоготойгоор хэрэгжүүлж ирсэн.
• Г.Эрдэнэтуяа: Эрдэс баялгийн салбарынхан нэг ойлголтод хүрч байж гадны хөрөнгө оруулагчдыг татаж чадна

  Монголын Уул уурхайн Үндэсний Ассоциацийн Гүйцэтгэх захирал Г.Эрдэнэтуяатай The Mongolian Mining Journal-ийн Г.Идэрхангай ярилцлаа.
• Д.Болдсүх: Цоо шинэ Комацу HD465 автосамосвалуудыг “Mongolia Mining 2022” үзэсгэлэнгийн үеэр танилцуулна

  Монголын уул уурхайн салбарын хамгийн шилдэг компаниудыг нэгтгэдэг “Mongolia Mining 2022” олон улсын уул уурхай, газрын тосны үзэсгэлэн 11 дэх жилдээ зохион байгуулагдах гэж байна. Үзэсгэлэнгийн Ерөнхий ивээн тэтгэгчээр оролцож байгаа ТРАНСВЕСТ МОНГОЛИА ХХК-ийн Худалдаа Маркетинг хариуцсан захирал Д.Болдсүхтэй ярилцлаа.
• Мэргэжлийн холбооны сургалтад хамрагдсан нөхөрлөлүүд бичил уурхай эрхлэх эрхтэй болно

  Засгийн газрын хуралдаанаар “Бичил уурхайгаар ашигт малтмал олборлох журам”-ыг шинэчлэн баталсан. Журмын хэрэгжилт болоод бичил уурхайчдад чиглэсэн төсөл хөтөлбөрийн талаар Монголын бичил уурхайн нэгдсэн дээвэр холбоо /МБУНДХ/-ны гүйцэтгэх захирал Э.Оюунболдтой ярилцлаа.
• Н.Цэрэнбат: Оюу толгой төслийн ирээдүй бол мэдлэг, чадвартай монголчууд 

  Оюу Толгой бол дэлхийн зэсийн салбарт төсөл хэрэгжүүлэгчдийн анхаарлыг татдаг том төсөл. Гэхдээ энэ  төслийн 34%-ийг Монголын ард түмэн үнэ төлбөргүй эзэмших ёстой гэсэн маргаан олон жил явж ирсэн. Үе үеийн Засгийн газар, улс төрчид үнэгүй авах юмаа үнэтэй авлаа гэдэг маргаан эцэслэгдсэн нь хэлэлцээрт орж ажилласан Ажлын хэсгийнхний гол амжилт юм. Миний хувьд энэ Ажлын хэсгийн нэг гишүүн нь. Монгол Улсын Засгийн газар Оюу Толгой төслийн 34%-д ногдох 2.3 тэрбум ам. долларын нийт дүн, зээл болон зээлийн хүүг 2022 оны нэгдүгээр сарын 25-нд бүрэн тэглэсэн. Ажлын хэсгийнхэнтэй гар нийлэн ажилласандаа төрийн төлөөлөл “Эрдэнэс Оюу Толгой” компанийн захирал болон хувь хүнийхээ хувьд би сэтгэл өндөр байна. “Эрдэнэс Оюу Толгой” компанийн үе үеийн  Гүйцэтгэх захирлууд бүгд үүний төлөө л ажиллаж ирсэн. Юутай ч бидний энэ цаг үед төсөл тойрсон маргааны нэг хэсгийг шийдвэрлэж, далд уурхайн үйл ажиллагааг эхлүүллээ. 
• “Блюскай Секьюритиз ҮЦК”: Хэджинг нь нарийн түвэгтэй мэт боловч санхүүгийн том эрсдлээс хамгаалах зохицуулалт юм

  Монгол Улсын экспортын гол бүтээгдэхүүн эрдэс түүхий эдийн ханшийн өнөөгийн өсөлтийг ашиглах, ханш буурах эрсдлийг багасгах шийдлүүдийн нэг Таваарын Хэджинг (hedging) үйлчилгээг дотоодын эрдэс баялгийн салбарт анхлан нэвтрүүлж буй “Блюскай Секьюритиз ҮЦК” хувьцаат компанийн Гүйцэтгэх захирал У.Анартай ярилцлаа.
• Ж.Цэвээнжав:  Дизелийн түлшний үйлдвэрээ  яаралтай байгуулъя 

  “Миний унаган мэргэжил Уул уурхай, өрөмдлөг, удаах мэргэжил Газрын тос. Төрөлх ШУТИС, түүний Газрын тос, өрөмдлөгийн инженерийн хамт олонтойгоо тэртээ 1991 оноос эх орондоо Газрын тосны инженер-технологийн мэргэжилтний сургалтыг эхлүүлж, судалгааны чиглэлээ тогтоон, мэргэжлийн тэнхим салбар, багшлах хүний нөөц, сургалт-судалгааны материаллаг баазыг цоо шинээр үүсгэн байгуулж, өргөжүүлэн төлөвшүүлсэн. Монгол эх оронд зөвхөн Газрын тосны чиглэлээр л гэхэд 1500 шахам бакалавр, 100 гаруй магистр, 8 доктор, 104 мэргэшсэн, 64 зөвлөх инженер бэлтгэжээ.  Монгол Улсын газрын тосны салбарын түүхийг бүтээлцэн, 1975 оноос хойш одоог хүртэл багшилж, нийт 2000 гаруй инженерийг  бэлтгэжээ.  Миний шавь нар өнөөдөр  уул уурхайн салбарын бодлогыг тодорхойлж, багшилж, геологи-хайгуул, өрөмдлөг, уул уурхай,  газрын тосны салбарт   ажиллаж явна.
• Б.Цэнгэл: Төрийн өмчит компаниудыг шинэчлэх цаг нь ирсэн

  Төрийн өмчийн бодлого, зохицуулалтын газрын дарга Б.Цэнгэлтэй төрийн өмчит компаниуд тойрсон цаг үеийн асуудлаар The Mongolian Mining Journal-ийн Г.Идэрхангай ярилцлаа.  тайлан мэдээллийг олон нийтэд ил тод  тайлагналын нэгдсэн механизмтай болгоно Төрийн өмчийн тухай хуулийг 1996 онд баталснаас хойш зарчмын томоохон өөрчлөлт оруулаагүй. Иймд тус хуулийг өөрчлөхөөр болж байна. Зарчмын ямар өөрчлөлтүүд оруулах вэ? Юуны өмнө, танай сэтгүүлийн уншигчидад энэ өдрийн мэндийг дэвшүүлье. Монгол Улс 1990 оноос төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийн харилцаанаас зах зээлийн харилцаанд шилжин өмчийн олон хэлбэрийг хүлээн зөвшөөрсөн. Улмаар 1996 онд төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай хууль батлагдсан.
• Ж. Золжаргал: Эрчим хүчний үнийн өсөлт Монгол нүүрсний боломжийг тэлнэ

  Нүүрсний ханш олон улсын зах зээлд оргил түвшинд хүрч байгаа нь манай улсын экспортын өсөлтийг даллан дуудавч цар тахлаас үүдсэн боомтын нэвтрэлтийн удаашрал арилаагүй хэвээр. Нөгөө талд Монголын түүхий эдийн экспортын төмөр замууд шил шилээ даран ашиглалтад орох   тов ойртсоор байгаа энэ үед Монгол нүүрс ассоциацийн Гүйцэтгэх захирал Ж. Золжаргалтай MMJ-ийн Б. Төгсбилэгт ярилцлаа. Нүүрсний ханш өссөөр байгаа нь том боломж байгааг харуулах ч манай улсын нүүрсний экспорт бууралттай хэвээр.  Оны эхний хоёр сарын байдлаар нүүрсний экспорт өмнөх оны мөн үеийнхээс 3 сая тонноор бага байна шүү дээ? Уул уурхайн “тэсрэлт” болж байхад манай улсыг Канад, Австралийн хэмжээнд очих тухайд таамаг дэвшүүлэн ярьцгаадаг байсан. Ялгаа нь тэдэнд олон хувилбар бүхий далайд гарцтай зах зээл бий бол манайд зах зээл нэн хязгаарлагдмал, логистик сул хөгжсөн зэрэг нь бидний гол хязгаарлагч хүчин зүйл болдог.
• П.Эрдэнэтуяа: 2022 онд Зүүн бүсэд сорьцын шинэ  лаборатори нээнэ

  Коронавирусын халдварын улмаас эдийн засагт үүссэн хүндрэлийг хохирол багатай даван туулах, төгрөгийн ханшийн тогтвортой байдлыг хангах зорилгоор УУХҮЯ, Монголбанкны Ерөнхийлөгч нар 2020 онд А/102, А-177 хамтарсан тушаал гаргаж, “Алт-2” үндэсний хөтөлбөрийг эрчимжүүлэхээр болсон. Энэ хүрээнд хөнгөлттэй санхүүжилтийн түр журмыг шинэчилсэн билээ. Журмын хэрэгжилтээр 2021 онд 17 аж ахуйн нэгжид 333 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг олгосон бөгөөд компаниуд тухайн ондоо зээлээ бүрэн төлж барагдуулжээ. Алт олборлогч аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагааг дэмжих үүднээс тус журмын үйлчлэлийг 2022 онд үргэлжлүүлэхээр болжээ. Энэ талаар Монголбанкны Эрдэнэсийн сангийн захирал П.Эрдэнэтуяатай The Mongolian Mining Journal-ийн  Г.Идэрхангай ярилцлаа.
• А.Билгүүн: Үндсэн ордын ашиглалтаар илүү үйлдвэржсэн, байгальд нөлөөлөл багатай алтны салбарыг бий болгох боломжтой

  Алтны экспорт сүүлийн хоёр жилд эрчимтэй өсч тэрбум доллар давах болсон. Энэ онд ч бас алтны экспорт нийт экспортод жин дарж, нүүрс болон бусад эрдсийн худалдааны болзошгүй бууралтыг нөхөх төлөвтэй байна. Цаашид Монгол Улсын хувьд алтны салбарыг дэмжихэд ямар ажлууд дээр анхаарах нь оновчтой талаар “Эрдэнэ Ресурс Девелопмент” компанийн Бизнес хөгжил хариуцсан дэд ерөнхийлөгч А.Билгүүнтэй MMJ-ийн Б.Төгсбилэгт ярилцлаа.   Алтны ханш дэлхийн зах зээлд харьцангуй өсөлттэй байна. Монгол Улсын эдийн засагт ханшийн өсөлт сайнаар нөлөөлөх болов уу. Эдийн засгийн сэргэлтийг хүсэн хүлээж байгаа манайх шиг орны хувьд зах зээлийн таатай нөхцөлийг бүрэн ашиг­лахын тулд юу хийвэл оновчтой вэ?
• Геологи хайгуулын салбар нь уул уурхайн салбарын тогтвортой ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэгч үндэс суурь болдог

  “Ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл олгоход илүү хариуцлагатай, өндөр шаардлага тавина. Ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн хариуцлагыг өндөрсгөж, хатуу шалгууртай заалтыг хуулийн төсөлд тусгасан. Харин хайгуулийн тусгай зөвшөөрөл олголтод илүү либерал бодлого баримтална. Яамны зүгээс тусгай зөвшөөрөл олголт, хайгуулын болон уулын ажлын тайлан төлөвлөгөө зэрэг иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд чирэгдэл учруулдаг үйл явцыг бүрэн цахимжуулж байна” хэмээн Г.Ёндон сайд онцолсон. Хайгуулын тусгай зөвшөөрөл тойрсон асуудлаар УУХҮЯ-ны Геологийн бодлогын газрын дарга Б.Баттай MMJ-ийн сэтгүүлч Р.Ренчиндулам ярилцлаа.
• С.Батболд: Цар тахалтай ч ложистикийн бүтээн байгуулалтууд сааталгүй явж байна

  Өнгөрсөн хоёр жилд хэдийгээр цах тахалтай хүндхэн байсан ч төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажил сааталгүй явж ирсэн. Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын төслийн нийт гүйцэтгэл 85 орчим хувьтай явж байна. Тус чиглэлийн төмөр замаар энэ оны гуравдугаар сарын 15-ны өдөр туршилтын тээвэр зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Батлагдсан төлөвлөгөөний дагуу бэлтгэлээ хангаад ажиллаж байна. Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын нийт гүйцэтгэл 2021 оны жилийн эцсийн байдлаар 73.9%-тай явж байна. Төслийн барилгын ажлыг 2022 оны хоёрдугаар улиралд багтаан дуусгахаар төлөвлөн ажиллаж байна.
• “Build Mongolia-2022”-ыг илүү өргөн хүрээтэй, далайцтай зохион байгуулна

  “Build Mongolia” буюу “Монгол бүтээн байгуулалт-2022” үзэсгэлэн бол бүтээн байгуулалтын бүх салбарыг хамарсан олон улсын үзэсгэлэн. Харилцан уялдаатай барилга, эрчим хүч, зам тээвэр, уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн салбаруудыг нэгэн дээвэр дор нэгтгэж, эдгээр салбарт нэвтэрч байгаа шинэ бүтээгдэхүүн, шинэ технологийг танилцуулах зорилготойгоор зохион байгуулагдаж байгаа. Манайд барилга, уул уурхайн үзэсгэлэнгүүд болдог боловч эрчим хүч, зам, хүнд үйлдвэрийн салбаруудын үзэсгэлэн тогтмол болдоггүй.
• Н.Удаанжаргал: ТЗ-ын огтлолцлын цэгийг тохирлоо

  Далайд гарцгүй орны хувьд эрдэс баялгаа экспортлоход дэд бүтцийн хамгийн чухал стратегийн боломж нь төмөр замын тээвэр. Засгийн газрын хуралдаанаар /2021.11.17/ Гашуунсухайт-Ганцмод чиглэлийн төмөр замын огтлолцлын цэгийг тохирсон юм. Удтал хүлээлгэсэн уг тохиролцоо болон төмөр замын бүтээн байгуулалттай холбоотой асуудлаар “Тавантолгой төмөр зам” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал, Хөдөлмөрийн баатар Н.Удаанжаргалтай MMJ-ийн сэтгүүлч Р.Ренчиндулам ярилцлаа.
• Н.Тавинбэх: Эрчим хүчний хэрэглээг дотоодоос бүрэн хангах нь бидний нэг том зорилт

  Эрчим хүчний салбар хүндхэн сорилттой жилүүдийг туулж байна. Ковид-19 эрчим хүчний салбарт тодорхой нөлөө үзүүлж буй нь мэдээж. Цар тахлын энэ үед иргэдийн амьжиргаа, аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагааг дэмжих зорилгоор Засгийн газар цахилгаан, дулааны үнийг хэрэглэгчдийн өмнөөс төлөөд багагүй хугацаа өнгөрлөө. Гэхдээ энэ нь эрчим хүчний салбарын ачаалалд нөлөөлөхүйц шийдвэр байсан. Өнөөдөр эрчим хүчний ачаалал хэр байна вэ? Сэтгүүлийн хамт олон та бүхэнд энэ өдрийн мэнд хүргэе. Монгол Улсын эрчим хүчний хэрэглээ  жилдээ 4-6%-ийн өсөлттэй. Цахилгаан, эрчим хүчний нийт хэрэглээ 2020 онд 8,850.5 сая кВт*ц байсан, үүний  80.7%-ийг дотоодын үйлдвэрлэл буюу дулааны цахилгаан станц, сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсгүүр, дизель станцын үйлдвэрлэл, 19.3%-ийг импортын цахилгаан эрчим хүчний хэмжээ эзэлж байна. 2020 онд төвийн эрчим хүчний системийн оргил ачаалал 1308 МВт хүрсэн бол 2021-2022 оны өвлийн их ачааллын үед 1371 МВт хүрэх төлөвтэй байна.
• Б.Лхагважав: Хөрөнгө оруулалтын, Иргэний, Эрүүгийн хуулиуд хэрхэн өөрчлөгдөхийг хөрөнгө оруулагчид анхааралтай ажиглаж байна 

  2012 оны аравдугаар сарын 25-нд батлагдсан Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн үр өгөөжийн шилжүүлэг явагдаагүй. Харин энэ хуультай холбоотойгоор хэд хэдэн хүнийг шоронд явуулсан. Тухайлбал, “Эрдэнэс Монгол” компанийн захирал асан Б.Бямбасайхан, Ерөнхий сайд асан М.Энхсайхан, УИХ-ын гишүүн асан Да.Ганболд нар. Үүнийг хүмүүс мэддэггүй юм. 2011 онд Монголын эдийн засаг 17%-иар өссөн. Үүний дараа 2012 оны зургадугаар сард УИХ-ын сонгууль болж, Засгийн эрх солигдсон. Удалгүй мөн оны наймдугаар сараас уул уурхайн бүтээгдэхүүн, түүхий эдийн үнэ унаж эхэлсэн. Ингээд шинээр бүрдсэн Засгийн газар Оюутолгой, Тавантолгойн төслийг зогсоосон. Үүний улмаас 2012 оны аравдугаар сард дөрвөн тэрбум ам.долларт хүрч байсан хөрөнгө оруулалт 100 сая ам.доллар болтлоо унасан.