“Худалдааны дайн”-ы эргэн тойронд

Р.Ренчиндулам

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трампын эхлүүлсэн “Худалдааны дайн” олон улсад эдийн засгийн хямрал нүүрлэхэд түлхэц болж байгаа. Ялангуяа уул уурхайн салбарт сөргөөр нөлөөлөх болсныг шинжээчид онцолж байгаа юм. Трамп  ган, хөнгөн цагааны импортын бүх бүтээгдэхүүнд 25 хувийн татвар ногдуулах болсноо үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих бодлоготой холбон тайлбарладаг. Мэдээж энэ бодлого цөөнгүй улсад эдийн засгийн алдагдал үүсгэж байна. Харин заримд нь төдийлөн нөлөөлж чадахгүй аж.  Жишээ татвал, Энэтхэг улс. "Энэтхэг АНУ-д 100,000 тонн хүрэхгүй ган экспортолдог тул гангийн үйлдвэрлэлд тийм ч их сөрөг  нөлөө үзүүлэхгүй" гэж Энэтхэгийн Засгийн газрын түшмэл  Сандип Паундрик ярьжээ. 

Тэгвэл Канад улсын хувьд байдал өөр байна. АНУ нь автомашин, онгоц, хийжүүлсэн ундааны сав зэрэг эд зүйлсийг үйлдвэрлэхэд ашигладаг ган, хөнгөн цагааны бараг тал хувийг тус улсаас авдаг юм. “Economictimes”-т бичсэнээр Канад улс АНУ-д ган нийлүүлэлтээр тэргүүлдэг бол Бразил удаалжээ. Трампын шийдвэр Канадын үйлдвэрлэгчдэд санхүүгийн цохилт болох ч явцын дунд хоёр тал ойлголцоно гэсэн хүлээлт байна. Тиймдээ ч  Канад улс АНУ-ын зарим бараа бүтээгдэхүүнд 20.7 тэрбум ам.долларын нэмэлт татвар ногдуулах түр хугацааны шийдвэр гаргасан.

Гол өрсөлдөгч гэгддэг Хятад улсын эсрэг Трамп хатуу байр суурь баримталж байгаа.  Өнгөрсөн онд тус улстай хийсэн худалдаанаас АНУ  295 тэрбум гаруй ам.долларын алдагдал хүлээсэн ажээ. Хятадын бараанд 10 хувийн татвар ногдуулж байсан бол гуравдугаар сарын 4-нд 20 хувь болж нэмэгдсэн байна. Хятадын эрх баригчид ч зүгээр суусангүй, хариу арга хэмжээ авч АНУ-аас импортолдог шар буурцаг, эрдэнэ шиш, тахиа, үхрийн мах зэрэг хөдөө аж ахуйн бараа бүтээгдэхүүнд 10-15 хувийн татвар ногдуулсан юм. Мөн  АНУ-ын нүүрс болон шингэрүүлсэн хийд 15 хувь, газрын тос болон бусад бараанд 10 хувийн татвар ногдуулсан.

Түүнчлэн Трамп Европын холбооны 27 орны бараа бүтээгдэхүүнд 25 хувийн татвар ногдуулна гэж мэдэгдсэн бөгөөд  үүнийгээ тус холбоо "биднийг ашиглаж байгаа" хэмээн тайлбарлажээ. Харин АНУ-тай хийсэн худалдааны тэнцэл 50 тэрбум ам.долларын ашигтай байгаа Европын холбоо ойрын хугацаанд хариу арга хэмжээ авахаа мэдэгдсэн байна.