Орон нутаг ба Уул уурхай
Жилд 300 мянган тонн цемент үйлдвэрлэх хүчин чадалтай “Ховд-эко цемент” үйлдвэр байгуулна
Монгол Улсын Засгийн газрын 2015 оны 335 дугаар тогтоолоор Баруун бүс нутагт барилгын материалын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх хүрээнд Ховд аймагт цементийн үйлдвэр байгуулахаар тусгасан. Үндэсний “Үйлдвэржилт 21:100” хөтөлбөрт Ховд аймагт цементийн үйлдвэрийг 2020 онд барьж байгуулахаар заасан нь ажил хэрэг болж, “Ховд-эко цемент” үйлдвэрийн шав тавих ёслол болов.
О.Бадарч: Цогтцэций суманд байгаль орчны сүйрэл болж байна
Цогтцэций сум аймгийн 15 сум дотроо хамгийн бага буюу 7000 гаруй га газар нутагтай. Түүний 16% нь ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй. Үүнээс төрийн өмчит “Эрдэнэс Тавантолгой”, Өмнөговь аймгийн ууган уурхай буюу орон нутгийн өмчит “Тавантолгой”, хувийн хэвшлийн “Энержи ресурс” гэсэн гурван том төсөл Тавантолгой бүлэг ордод идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Эдгээр төсөл жилдээ 20-иод сая тонн нүүрс олборлон, экспортлож байна. Өөрөөр хэлбэл, 20-30 сая тонн нүүрс экспортлохын тулд хөрс хуулалт, тээврийн үйл ажиллагаанд 20-30 туслан гүйцэтгэгч компани мөн оролцож байна.
“Энержи Ресурс” Дорноговь аймгийн эмнэлэгт нярайн тоног төхөөрөмж хандивлав
“Энержи Ресурс” компани Ухаа худаг уурхайн 10 жилийн ойгоороо “Эрүүл үрс-Гэрэлт ирээдүй” ТББ-тай хамтран нийгэм рүү чиглэсэн төслийг 2018 оноос хэрэгжүүлж эхэлжээ. Төслийн хүрээнд говийн бүсийн аймгуудын нэгдсэн эмнэлгийн хүүхдийн эрчимт эмчилгээний тасгуудыг нэн шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр хангахаар болсон юм. Энэ дагуу өнөөдөр (тавдугаар сарын 10) Дорноговь аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн хүүхдийн болон нярайн тасагт 14 төрлийн 25 тоног төхөөрөмжийг гардуулан өглөө.
С.Батхүү: Уул уурхай орон нутагт ямар нөлөө үзүүлж байгааг мэдрүүлэх боломж хаагдмал
Төмөртийн-Овоо нь цайрын хүдрийн орд учир олборлодог ашигт малтмал нь цайр юм. Цайрын хүдэрт зарим төрлийн эрдэс дагадаг. Ашигт малтмалын агууламжийн хэмжээнээс шалтгаалж борлуулах эсэх боломж тодорхой болно. Газрын хөрсөн дэх дурын чулууг аваад үзэхэд Д.И.Менделеевийн үелэх системийн олон төрлийн бодисууд илрэх хэдий ч бүгдийг ялган авах боломжгүй. Манай компанийн олборлож буй хүдрээс цайрын хувьд борлуулалтын үнэ тогтоогдох, дараагийн шатанд хэрэглэх боломжтой. Зарим тохиолдолд дагалдах байдлаар мөнгө илэрдэг. Энэ тохиолдолд худалдааны гэрээний дагуу үнэ тооцож авна. Харин манай экспортод гарч буй баяжмалд Монгол Улсын гаалийн хяналт хийгдэж дагалдах байдлаар ямар нэг метал илэрсэн бол борлуулалтын үнэ тооцох боломжтой эсэхээс үл хамааран ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр (АМНАТ) тооцдог. Тэр татваруудыг бид 100% төлж байна.
Элдэвийн нүүрсний уурхайгаас хатуу хучилттай авто замаар тээвэрлэлт хийнэ
Дорноговь аймгийн Даланжаргалан суманд ашиглалтын болон хайгуулын 93 тусгай зөвшөөрөл бүртгэлтэй. Үүнээс нүүрс ашиглах тусгай зөвшөөрөлтэй 21 компани байдаг. Тус сумын нутаг дэвсгэрт Элдэвийн нүүрсний уурхайд “Штайнкойл”, “Чингисийн хар алт”, “Фриендшип ресурс”, “Арвижих энерги”, “Билэгт баялаг”, “Говийн шилмэл зам”, “Поуэрлэнд” зэрэг долоон компани үйл ажиллагаа явуулж байна. Эдгээр компаниуд олборлосон нүүрсээ сайжруулсан 18.4 км бүхий шороон замаар Олон-Овоо хүртэл тээвэрлэлт хийж буй. Компаниудыг нийгмийн хариуцлагын хүрээнд тээвэрлэлт хийхээр батлагдсан замаа хатуу хучилттай болгох шаардлагыг орон нутгийн удирдлагын зүгээс 2017 онд тавьсан. Гэсэн ч хатуу хучилттай авто замын ажил эхлээгүй өнөөг хүрсэн юм.
2019 онд Орхон аймагт 61.9 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдэнэ
Эрдэнэт хот нь “Эрдэнэт” УБҮ болон уул уурхайн бусад компаниудтай хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулан жил бүр тодорхой бүтээн байгуулалт хийдэг. 2019 онд улсын болоод орон нутгийн төсөв, аж ахуйн нэгжүүдийн хамтын ажиллагааны гэрээний хүрээнд Орхон аймагт 61.9 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдэнэ.
Газар шороогоо хууль бусаар хөндүүлэхгүй гэдгээ илэрхийллээ
Ашигт малтмал, газрын тосны газраас 2018 оны 11 дүгээр сарын 22-ны өдөр ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрөл олгох талбайн сонгон шалгаруулалтыг аж ахуй нэгжүүдийн дунд зарласан байдаг. Сонгон шалгаруулалтын үр дүнд Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн сумын нутагт орших нутгийнхны нэрлэж заншсанаар Намарзан багийн Түлэнхий бэлчир хэмээх газрыг “Алтан уул-2 нэртэйгээр” "Андерграунд голд майнинг" ХХК-д 4792.23 га газрыг, Ховд аймгийн Дөргөн сумын нутагт орших Үнэгт нэртэй 1614.4 га бүхий талбайг "ГД трейд" ХХК-д тус тус олгожээ.
Р. Сэддорж: “Тавантолгой” компани Өмнөговь аймагт 65 орчим тэрбум төгрөг төвлөрүүлсэн
Энэ онд манай компани Өмнөговь аймгийн төсөвт ногдол ашиг хэлбэрээр 65 орчим тэрбум төгрөгийг төвлөрүүлж өгсөн. Өмнөговь аймгийн бүтээн байгуулалтад манай компанийн оролцоо тэр хэмжээгээр орж байна гэсэн үг. Жишээ нь: Аймгийн төсвийн орлогын хөрөнгө оруулалт нь 103 тэрбум төгрөг бол түүний 65 тэрбум төгрөг, ойролцоогоор 60 гаруй хувь нь “Тавантолгой” ХК-ийн ногдол ашгаар Өмнөговь аймгийн маань бүтээн байгуулалт цогцолж байна гэж иргэд ойлгох хэрэгтэй. Манай компанийн 51% нь Өмнөговь аймгийн ард түмний, 49% нь олон улсын болон Монголын томоохон хувьцаа эзэмшигчдийн өмч байдаг. Дэлхийн 23 орны хүмүүс манай хувьцааг эзэмшдэг тул олон улсын компани гэж хэлж болно. Хэдийгээр орон нутгийн өмчлөлтэй ч Монголын болон олон улсын хувьцаа эзэмшигчид байдаг учраас дэлхийн уул уурхай сонирхогчдын анхаарлын төвд байдаг компани юм.
Газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн төмөр замыг долдугаар сард ашиглалтад оруулна
Дорноговь аймгийн Алтанширээ сумын нутагт байгуулахаар төлөвлөсөн Газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажил хэрхэн өрнөж байгааг сонирхлоо. Сайншанд хотоос зүүн зүгт морь барианы газрын хамгийн наад талын овоон дээр гарч дурандахад хүнд даацын машинууд өөд уруугүй холхино. Жилийн өмнө энд нүцгэн тал байсан бол эдүгээ УБТЗ-ын төмөр замчид, салбарын мэргэжилтнүүд, Батлан хамгаалах яамны тангараг өргөсөн цэргүүд их бүтээн байгуулалтад гар бие оролцож байгаа нь энэ. Сайншанд дахь мянганы замын босоо тэнхлэгийн авто замаас зүүн тийш салаалсан 17.5 км хүн даацын авто зам, 3.7 км холбоос зам, 27 км төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажил ид өрнөж байна.
Д.Батмагнай: Говь-Алтай аймгийн нийт нутгийн 51%-ийг тусгай хамгаалалтад авсан ч нэмэгдэх хандлагатай
Ашигт малтмал, Газрын тосны газрын (АМГТГ) сар бүрийн статистик мэдээллээр 2019 оны хоёрдугаар 28-ны өдрийн байдлаар, аймгийн хэмжээнд ашигт малтмалын нийт 161 тусгай зөвшөөрөл хүчин төгөлдөр байна. Энэ нь нийт нутаг дэвсгэрийн 870.8 мянган га буюу 6.1%-ийг эзэлж байгаа. Ашиглалтын 50 тусгай зөвшөөрөл нийт нутаг дэвсгэрийн 0.6%-ийг, хайгуулын 111 тусгай зөвшөөрөл нийт нутаг дэвсгэрийн 5.5%-ийг тус тус эзэлж буй. Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нийт 115 аж ахуйн нэгж байна.
Урссан устай холбоотой “урсгаж” болохгүй сургамж
2019 оны дөрөвдүгээр сарын 14-нд Дорноговь аймгийн Даланжаргалан суманд “Эко хэлхээ” ХХК-ийн жонш Баяжуулах үйлдвэрийн хаягдлын далан сэтэрч, химийн хорт бодистой ус малын бэлчээр рүү урсаж, үүний улмаас мал үхсэн мэдээлэл цацагдсан. Энэхүү мэдээллийн дагуу дөрөвдүгээр сарын 16-нд тус суманд ажиллаж, нөхцөл байдалтай газар дээр нь танилцан, болсон үйл явдалд авч буй арга хэмжээний талаар сурвалжиллаа.
Дөрөвдүгээр сарын 14-ны өдрийн 8 цаг 30 минутын орчимд жонш Баяжуулах үйлдвэрийн хаягдлын далангаас химийн хорт бодистой ус урсч байгааг тус компанийн ажилтан сумын байгаль орчны мэргэжилтэнд анх мэдээлсэн байна. Энэ үед үйлдвэрийн зүгээс далангаас урссан химийн хорт бодистой усыг тогтоох арга хэмжээг авч эхэлжээ. Ингэхдээ үйлдвэрийн үйл ажиллагааг яаралтай зогсоож, далангаас химийн хортой ус 1.7 км орчим урссаныг хамгаалалтад авч эргүүл гаргасан аж. Химийн бодисын дэгдэлтийг намдаах зорилгоор бохирдсон газарт нимгэн хучилт хийжээ.
Б.Эрдэнэцогт: “Аспайр Майнинг” компаниас хатуу хучилттай зам барих судалгааны ажил эхэлсэн
Ер нь уул уурхайн компаниуд Ашигт малтмалын тухай болон Байгаль орчны багц хуулиудын дагуу олборлолтын талбайд нөхөн сэргээлт хийх үүрэг хүлээдэг. Энэ үүргээ биелүүлээгүй тохиолдолд хайгуул, ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг цуцална. “Аспайр Майнинг” компанийн хувьд хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй. Олон улсын хөрөнгө оруулагч нар байгаль орчныг хамгаалах талаар маш хатуу шаардлага тавьдаг. Тиймээс бид Монгол Улсын болон олон улсын хууль, журмын дагуу хайгуулын шатанд байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх талаар хүлээсэн үүргээ маш нягт биелүүлж ирсэн. Цаашид олборлолтын үе шатанд ч энэ үүргээ хариуцлагатайгаар биелүүлэх болно. Уурхайн хаалт-хөгжлийн төлөвлөгөөг зөв, сайн хийхийн тулд тухайн газрын байгаль орчин болон нийгмийн судалгаа нэн чухал байдаг. Иймд орон нутгийн иргэд энэ тал дээр анхаарч, дэмжиж ажиллахыг хүсч байна.
2019 онд хууль бусаар алт олборлосон компаниудын үйл ажиллагаанд тавих хяналтыг чангатгана
Монголын геологийн түүхийн мэдээллээс харахад Увс аймгийн нутаг дэвсгэрт 1940-өөд оноос хуучнаар ЗХУ-ын геологичид ашигт малтмалын ерөнхий судалгаа хайгуулыг эхлүүлж 1990-ээд оны эхэн үе хүртэл нийтдээ 400 гаруй орд илрэлийг нээж таамаг нөөц тогтоосноос 70 орчмыг нь эдийн засгийн хувьд ач холбогдолтой, ирээдүйтэй орд байж болох талаар дүгнэлт гаргасан байдаг. Эндээс харахад Увс аймаг нь газрын хэвлийн үүцээ бүрэн нээгээгүй, геологийн ШУ-ы талаасаа эрэн судлах, ашигт малтмалын нөөц нэмэгдүүлэх, стратегийн орд бий болгох асар их ирээдүйтэй бүс нутаг юм.
Хариуцлагатай, "Ногоон уурхай"-г хөгжүүлнэ
Баянхонгор аймгийн ЗДТГ-аас тус аймагт ашиглалтын болон хайгуулын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг аж ахуйн нэгжүүдийг хамруулан “Тогтвортой хөгжил-Уул уурхай” ээлжит зөвлөгөөнийг зохион байгууллаа.
Тус аймагт ашиглалтын болон хайгуулын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй 30 гаруй аж ахуйн нэгж, холбогдох төрийн байгууллага оролцон салбарын өнөөгийн нөхцөл байдал, цаашид анхаарах асуудлуудын талаар хамтдаа зөвлөлдсөн юм.
Энэ удаагийн зөвлөгөөний хүрээнд Ашигт малтмалын тухай хуулийн 35 дугаар зүйлд заасан Уурхай эрхлэхэд шаардагдах бичиг баримтын бүрдлийг бүрэн хангаж тухайн орон нутгийн иргэдийн дэмжлэг авсан аж ахуйн нэгжтэй орон нутаг гэрээ байгуулан ажиллахаа илэрхийллээ. Уул уурхай дагаж гардаг нэг чухал асуудал нь нөхөн сэргээлт байдаг.
Ж.Занабазар: Ханбогдод бүс нутгийн онцлогт тохирсон хөгжлийн бодлого боловсруулж ажиллах шаардлага үүсч байгаа
Хариуцлагатай байна гэдэг нь өнөөдрийн нийгэмд хоёр талтай асуудал болоод байна. Тодруулбал, нэг нь эрх зүйн талаасаа, нөгөө нь нийгмийн талаасаа хариуцлагатай байх тухай юм. Эрхзүйн хариуцлагыг иргэн, аж ахуйн нэгжүүд татвар төлөхөөс эхлээд хуулийн хүрээнд үүрч явдаг. Харин нийгмийн хариуцлага гэдгийг эрх зүйн орчинд зохицуулж өгөөгүй боловч нийгмээрээ шахаж шаардаж хариуцлага хүлээлгэх тухай ойлголт. Үүнийгээ нийгмийн хариуцлага гэдэг бөгөөд энэ нь хандив, тусламжаас эхэлдэг. Одоо үндсэн асуултандаа оръё. Дэлхийд эхний тавд ордог томоохон уурхайтай сумыг ихэнх хүмүүс өргөн хүрээнд харж төсөөлдөг. Мэдээж Монгол Улсын 330 сумаас Ханбогд эхний тавд байхыг үгүйсгэхгүй. Хөгжил харагдаж байгаа хэдий ч хурд муутай. Уул уурхай бол шавхагдах баялаг. Уул уурхайн салбарын хөгжлийн хурд эрчимжиж байна. Техник технологи нь цаг минутаар шинэчлэгдэж, хүчин чадал нь нэмэгдсээр байгаа. Бид Эрдэнэт үйлдвэр шиг зуун дамнаж, жаран жилээр ашиг шимээ өгдөг уурхайг дахиж бараг харахгүй байх.
Б.Мөнхбат: Сүхбаатар аймаг хариуцлагатай уул уурхайг дэмжиж ажиллана
“Байгаль орчинд ээлтэй, хариуцлагатай уул уурхай ба орон нутгийн хамтын ажиллагаа” сэдэвт зөвлөгөөн Сүхбаатар аймгийн Баруун-Урт хотод гуравдугаар сарын 25-нд зохион байгуулагдсан юм. Уг зөвлөгөөний үеэр яригдсан асуудлууд болон орон нутгийн уул уурхайн үйл ажиллагааны талаар Сүхбаатар аймгийн ИТХ-ын дарга Б.Мөнхбаттай орон нутгийн уул уурхайн үйл ярилцлаа.
Сүхбаатар аймагт өнөөдөр уул уурхайн нөхцөл байдал ямар байна вэ? Аймгийн хэмжээнд зохион байгуулагдлаа. Уул уурхайн салбарын хаалттай мэдээллийг нээлттэй болгох эхний шат ч тавигдах шиг болсон.
Өнөөгийн байдлаар Сүхбаатар аймагт 10 гаруй уурхай үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Эдгээрээс тогтвортой үйл ажиллаж байгаа нь 2-3 уурхай л бий. “Цайрт Минерал” компани болон Сүхбаатар суманд ажиллаж байгаа 2-3 уурхайг онцолж болно.
Могойн голын нүүрсний экспорт түр зогслоо
“Могойн гол” ХК нүүрсний уурхайн үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх зорилгоор 2017 оноос эхлэн БНХАУ-ын зах зээлд нүүрсээ экспортолж эхэлсэн юм. Завхан, Хөвсгөл аймгийн хэрэглэгчдээс гадна өмнөд хөршид нүүрсээ борлуулдаг тус компани экспортоо түр хугацаагаар зогсоожээ. Могойн голын уурхайгаас Эрдэнэт хот хүртэл автомашинаар тээвэрлэн тэндээсээ Хятад улс руу галт тэргээр тээвэрлэдэг.
Гэсэн хэдий ч зорчигч тээврийн замаар экспортын нүүрсийг тээвэрлэдэг нь иргэдийн амгалан тайван байдлыг алдагдуулах, аялал жуулчлалын бүс нутгийн хатуу хучилттай авто замыг эвдэх, ашиглалтгүй болгох зэрэг эрсдэл учруулж байгаа юм. Мөн 44 тоннын даацтай Хилэнтийн гүүрний гурван тулгуур бяцарсан, хэвийн хэмжээнээсээ 40 мм хотойлт өгсөн тухай аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газрын улсын байцаагчийн акт, дүгнэлт гарч, тус компанийн тээврийн автомашинуудыг зам, гүүрээр нэвтрүүлэхгүй байх шийдвэрт хүрчээ.
Аймгийн тусгай хамгаалалтад 27 газрыг 30 жилээр авах шийдвэр гаргалаа
Энэ сарын 8-нд хуралдсан Дорноговь аймгийн ИТХ-ын ээлжит хуралдаанаар аймгийн хэмжээнд хугацаа нь дуусч байгаа 13, кадастрын бүртгэлийн системд бүртгэгдээгүй 13, шинээр 1, нийт 27 газрыг 30 жилээр тусгай хамгаалалтад авах шийдвэр гаргалаа.
Даланжаргалан сумын Далантүрүүгийн рашаан, Иххэт сумын Дунд, Баруун мандал уул, Сайншанд сумын Хамарын хийд, Хашаатын говь, Ханбаян зүрх хайрхан уул, Зоогийн хоолой, Улаанбадрах сумын Хар заг, Аргалант уул, Тахиат уул, Өвөр цайдмын тойром, Хоньч, Харангад уул, Эрдэнэ сумын Дулааны заган ой зэрэг 13 газрын тусгай хамгаалалтад байх хугацаа энэ оны долдугаар сарын 30-нд дуусч байгаа тул хугацааг нь дахин сунгажээ.
Петрочайна Дачин Тамсаг”: Бичигт боомт хүртэлх замыг хучих боломжгүй
Сүхбаатар аймгийн удирдлагууд болон “Петрочайна Дачин Тамсаг” компанийн төлөөллүүдтэй дөрөвдүгээр сарын 2-нд уулзалт хийлээ. Уулзалтаар, уул уурхайн компани орон нутагтай хамтран ажиллах асуудлыг хэлэлцсэн юм. Аймгийн удирдлагуудын зүгээс “Петрочайна Дачин Тамсаг” компанийг тээвэрлэлт хийж байгаа замаа хатуу хучилттай болгох, зориулалтын бус олон салаа шороон замуудад механик болон биологийн нөхөн сэргээлт хийх шаардлагыг албан ёсоор тавилаа.
