Зах зээл

• Эрдсийн зах зээлийн хүнд үе ард үлдсэн үү 

  Шинэ коронавирус эрдсийн зах зээлийг оны эхнээс авахуулаад орвонгоор нь өөрчилж байна. Энэ дунд хамгийн их ашигтай байр сууринд баталгаат хөрөнгө оруулалтад тооцогддог алтыг эс тооцвол бусад эрдсийн хувьд амаргүй байгаа билээ. Гэвч оны хоёрдугаар улиралд ханш харьцангуй өсөх дүр зурагтай болж ирсэн. Цаашид COVID-19-ийн тархалтыг даамжруулалгүй хумиж чадах аваас бодитой өсч мэдэхээр байна. Одоо эрдэс тус бүрээр нөхцөл байдлыг авч үзье.
• Зэсийн ханш 6000 ам.доллар давлаа

  Лондоны металын бирж дээр даваа гаригийн байдлаар (2020.07.06) нэг тонн зэсийн ханш 6112 ам.долларт хүрч хаагдсан байна. Энэ нь өнгөрсөн нэгдүгээр сарын 21-нээс хойших хамгийн өндөр дүн боллоо.  Зэсийн ханш ийнхүү өсч байгаа нь дэлхийн нийт зэс үйлдвэрлэлийн 25%-аас илүү хэсгийг бүрдүүлдэг Чили улсын уурхайчдын дунд шинэ коронавирусийн өвчлөл өндөр байгаа нь голлон нөлөөлж байгаа тухай шинжээчид тайлбарлалаа. Тухайлбал нийт 2433 уурхайчин уг өвчний халдвар авсан болохыг Чилийн зэс олборлолтын чиглэлээр ажилладаг төрийн өмчийн “Codelco” компани мэдээлсэн байна. Улмаар компанийн зэсийн томоохон төсөл болох El Teniente уурхайн өргөтгөлийн үйл ажиллагааг түр хугацаагаар зогсоохоор болсон ажээ. 
• Коксжих нүүрсний үнэ огцом буурч эхэллээ

  Далайн тээврээр худалдаалагддаг коксжих нүүрсний нийлүүлэлтэд тэргүүлэх үүрэгтэй оролцдог Австралийн коксжих нүүрсний ханш тавдугаар сар гарсаар огцом буурч эхэллээ. Тодруулбал (2020.04.30-ны байдлаар) коксжих нүүрсний үнэ тонн тутамдаа 130 ам.доллар байсан бол энэ сар гарсаар 107 ам.доллар/тонн болж ганц өдрийн дотор 17.5%-иар буураад байна. Хятадын дотоодын зах зээлийн нөхцөлд коксжих нүүрсний ханш арай бага уналттай байгаа ч өнгөрсөн пүрэв гаригийн байдлаар Далианы түүхий эдийн бирж дээр коксжих нүүрсний ханш сүүлийн дөрвөн сар гаруйн хугацаан дахь хамгийн доод түвшинд хүрч буурсан юм. Өөрөөр хэлбэл, ганцхан өдрийн дотор 5%-иар буурч 1028 юаньд (145 ам.доллар) хүрсэн нь өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 26-наас хойших хамгийн доогуур дүн болж байна.
• Коксжих нүүрс, төмрийн хүдэр зах зээлийн савлагаанд хамгийн “өнгөтэй” байна

  Коронавирусын дэгдэлт нэгдүгээр сард дэлхий нийтэд голомтлон тархаж эхлээгүй байхад шинжээчид нэг аюулыг сануулж байсан юм. Тэр нь хэдийгээр COVID-19 өвчин  Хятадад голомт үүсгэн ихээхэн тархалт өндөртэй байгаа ч, удахгүй бусад оронд шинэ голомт байдлаар тархвал жинхэнэ аюул болох тухай анхааруулга байв. Энэ аюул бодитоор биеллээ олсныг Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын гуравдугаар сарын 11-ний мэдэгдэл баталсан. Энэ өдөр тус байгууллага COVID-19-ийг цар тахал болсныг албан ёсоор мэдэгдсэн билээ. Гэвч үүнээс хавьгүй өмнө нь Өмнөд Солонгос, Япон, Итали, Францад томоохон голомт үүссэн нь тодорхой болоод байсан юм. АНУ-д коронавирусын өвчлөл огцом нэмэгдэх тухай мэдээлэл дөнгөж гуравдугаар сар гараад байх үед хэвлэлүүдээр цацагдаж байв. Харин тухайн үед АНУ-ын төр засаг хэтэрхий удаан хөдөлж байсныг хэлэх хэрэгтэй. 
• Зогсох эрхгүй нүүрсний салбарын тооцоолоогүй “тулгаралт”

  Оны эхний хоёр сарын байдлаар нүүрсний салбараас улсын төсөвт оруулах орлогын хэмжээ өмнөх оны мөн үеийнхээс 21.4% буюу 39.4 тэрбум төгрөгөөр буурч 144.9 тэрбум төгрөгт хүрсэн тухай Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам мэдээллээ. Гэхдээ энэ бол нүүрсний салбарт сонсогдож буй хамгийн муу мэдээ биш юм. Учир нь оны эхний хоёр сар хагасын байдлаар Монголын нүүрсний экспорт биет хэмжээгээр болон орлогын дүнгээр 47%-иар буурчээ. Одоо экспортыг сэргээх ажил Монголын Засгийн газар, олборлогч компаниудын өмнө ид тулгараад байна.
• Орос: Газрын тосны гарцаа танахад бэлэн

  Газрын тосны үйлдвэрлэлээ бууруулах асуудлаар ОПЕК болон ОХУ-ын хооронд ирэх пүрэв гаригт (2020.04.09) уулзалт хийж, шийдвэр гаргах төлөвтэй байна. Энэхүү уулзалт өнгөрсөн даваа гаригт болох хүлээлттэй байсан ч уулзалтын тов хойшилсон юм. Гарц танах тухай шийдвэрийг угтаад зах зээлд газрын тосны үнийн өсөлт өнгөрсөн пүрэв гаригаас эхлэн ажиглагдах болсон. Дөрөвдүгээр сарын 2-нд Брэнт газрын тосны ханш баррель тутамдаа 24 ам.доллараас 36 ам.доллар болж өсчээ. Өнөөдрийн байдлаар (2020.04.07) Брэнт маркийн газрын тосны ханш 33 ам.долларын түвшинд хэлбэлзэж байна.
• Чалко: Хятадад Монголоос коксжих нүүрс импортлох хэрэгцээ их байна

  “Монгол Нүүрс ассоциаци” дэлхий дахинд тархаад буй коронавирусын улмаас Монголын зогсонги байдалд ороод буй коксжих нүүрсний экспортын цаашдын төлөв, Хятадын нүүрсний импортын төлөв байдлыг хэлэлцэхээр олборлогч болон худалдан авагчдын төлөөллийг оролцуулсан онлайн хурал (2020.03.26) зохион байгууллаа. Уг хуралд Монголын талаас Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам, Ашигт малтмал, газрын тосны газар, Зам, тээврийн хөгжлийн яам, Монгол Нүүрс ассоциаци, дотоодын нүүрс олборлогч компаниудын төлөөлөл, Хятадын талаас импортлогч компаниуд, нүүрсний мэргэжлийн холбоодын төлөөлөл оролцсон юм. Хурлын үеэр цаашид Монголын нүүрсийг импортлох хэрэгцээ Хятадын талд их байгаа ч шинэ коронавирусын дэгдэлтээс нөхцөл байдал шууд хамаарахыг тус улсын худалдан авагч  компаниудын төлөөлөл ярьж байна.
• Зэсийн ханш 5200 ам.доллар болж буурав

  Монголын экспортын хамгийн гол түүхий эд болсон зэсийн ханш Лондоны металын бирж дээр өчигдрийн байдлаар 5205 ам.доллар/тонн-ын ханштай хаагдсан байна. Энэ нь 2016 оны арваннэгдүгээр сараас хойших ханшийн хамгийн доогуур түвшин боллоо. Зэсийн ханш нь дэлхийн эдийн засгийн нөхцөл байдлыг илтгэх үндсэн металд тооцогддог. Хэдийгээр зэсийн ханшийн түвшин бусад эрдэс түүхий эдтэй харьцуулахад харьцангуй уналт багатай буюу 5500 ам.долларын түвшинд хэлбэлзэж байсан ч ийнхүү буурах хандлагатай болж ирлээ. Зэсийн ханш буурч байгаа нь даваа гаригт (2020.03.16) COVID-19-ийн тархалтын улмаас Хятадын эдийн засаг ихээхэн агшсан тухай мэдээлэл цацагдсантай холбоотой. Тус улсын аж үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүний гарц оны эхний хоёр сарын байдлаар өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 13.5%, экспорт 13%, жижиглэнгийн худалдаа 20.5%-иар тус тус буурчээ.
• Газрын тосны ханш огцом суларч 32 ам.доллар боллоо

  Өнөөдрийн байдлаар (2020.03.09) Брэнт маркийн газрын тосны ханш 30%-иар (13.29 ам.доллараар) буурч 32 ам.доллар боллоо. Энэ нь 2016 оны хоёрдугаар сараас хойших хамгийн бага ханшийн түвшин болж буй төдийгүй сүүлийн бараг 30 жилд тохиогоогүй огцом уналтаар тооцогдож байна. Ханш буурч буй нь коронавирусын дэгдэлтээс бус ОПЕК болон түнш орнуудын хагарлаас болсон гэж хэлж болно. Тодруулбал, ОПЕК болон ОХУ-ын хооронд газрын тосны “тулаан” эхэлсэн байж болзошгүй гэж зарим шинжээч үзэж байна. Газрын тос экспортлогч орнуудын байгууллага ОПЕК болон хамтрагч орнуудын хооронд өнгөрсөн баасан гаригт (2020.03.06) Австрийн Вена хотноо болсон хурлаар зөвшилцөлд хүрч чадаагүй юм. Уг хурлын үеэр тус байгууллагын одоогийн хэрэгжүүлж буй газрын тосны гарц танах хөтөлбөрийн хугацааг сунгах санал дэмжигдээгүй байна. Хөтөлбөрийн хугацаа дөрөвдүгээр сарын 1-нд дуусгавар болно.
• Алтны ханш 1600 ам.доллар давлаа

  Хятад болон Ази тивийн бусад оронд коронавирусын тархалт нэмэгдэж буйн улмаас дэлхийн зах зээл дэх алтны ханш 1631 ам.доллар болж өсчээ. Энэ нь сүүлийн 7 жилийн дээд түвшинд тооцогдож байна. Хоёрдугаар сарын 14-нд зах зээл дэх алтны үнэ 1577 ам.доллар/унц байсан юм. Коронавирусын дэгдэлтийн улмаас эдийн засагт үүсэх нөлөөллийг арилгах зорилгоор Хятад улс мөнгөний зөөлөн бодлого явуулах болсон ч алтны ханш үргэлжлэн өссөөр байна. Энэ долоо хоногийн пүрэв гаригт Хятадын Ардын банк бодлогын хүүгээ бууруулах шийдвэр гаргасан юм.  
• Эрдсийн зах 2020 оныг хатуухан эхлэв

  Дэлхийн тэргүүлэх хоёр гүрэн өөр хоорондын худалдааны маргааныг шийдвэрлэх эхний шатны гэрээг оны эхэнд буюу нэгдүгээр сарын 15-нд АНУ-ын Цагаан ордонд талууд үзэглэсэн. Уг үйл явдал нь эрдсийн түүхий эдийн зах зээлд, ялангуяа зэс, газрын тосны хувьд ихээхэн таатай мэдээ болсон билээ. Хэдийгээр талуудын гэрээний нөхцөл шинжээчдийн хүлээлтэд төдийлөн хүрээгүй ч  зах зээлд яах аргагүй эерэг уур амьсгал оруулсан. Гэтэл энэхүү гэрээ зурагдахаас өмнө хүмүүсийн төдийлөн анзаараагүй   нэгэн үйл явц эхэлсэн   нь Хятадын төв хэсэгт орших Хүбэй мужийн Ухань хотод анх тогтоогдсон онц аюултай халдварт өвчин байв. Тэр нь шинэ төрлийн коронавирусээр үүсгэгдсэн уушгины хатгалгаа өвчин болох нь удалгүй тодорсон. Энэхүү вирусээр тус улсад арванхоёрдугаар сараас нэгдүгээр сарын сүүл гэхэд 4000 орчим хүн өвдөж 100 гаруй хүн нас бараад байгаа юм.
• Хятадын коксжих нүүрсний импорт 2019 онд 15.3%-иар өсөв

  Өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард Хятадын коксжих нүүрсний импорт биет хэмжээгээр түүхэн доод хэмжээнд буюу 1.7 сая тоннд хүрсэн байна. Гэхдээ оны нийт дүнгээр 2019 онд  Хятад улсын коксжих нүүрсний импорт нэмэгдсэн байна. Хятад улсын Гаалийн ерөнхий газрын мэдээнд өнгөрсөн онд тус улс 74.6 сая тонн коксжих нүүрс импортолсон нь 2018 оны үзүүлэлт болох 64.7 сая тонноос даруй 15.3%-иар өссөн тухай өгүүлжээ. Ийнхүү импорт өсөхөд импортын коксжих нүүрсний үнэ харьцангуй хямд байсан нь голлон нөлөөлсөн байна. Өнгөрсөн оны хэмжээнд Хятад улсын Австралиас импортолсон коксжих нүүрсний нийт дүн 30.9 сая тоннд хүрч, 2018 оныхоос 9.69%-иар ихэслээ.
• Коронавирусын улмаас ОПЕК газрын тосны үйлдвэрлэлийн таналтаа нэмэгдүүлж магадгүй

  Брэнт маркийн газрын тосны ханш хоёр долоо хоногийн өмнөхөөс 15%-аар буурч, баррель тутамдаа 55 ам.доллараас доош хэмжээнд очоод байгаа билээ. Ийм нөхцөлд ОПЕК-ийн орнууд уналттай байгаа газрын тосны ханшийг тогтворжуулахаар тусгай уулзалтыг энэ долоо хоногийн сүүлээр эсвэл ирэх долоо хоногт зохион байгуулах гэж байна. ОПЕК болон хамтрагч орнууд нэгдүгээр сараас эхлэн өдөрт олборлох газрын тосны хэмжээгээ 1.7 сая баррелиэр бууруулж эхлээд байгаа юм. Гэсэн ч коронавирусын дэгдэлтээс үүдэн ханш буурсантай холбоотойгоор нийлүүлэлтийг нэмж бууруулах шаардлага үүссэн байж мэднэ.
• Төмрийн хүдрийн ханш гурван сарын доод түвшинд хүрэв

  Далианы түүхий эдийн бирж дээр төмрийн хүдрийн ханш өчигдрийн байдлаар 6.1%-иар буурч 81 ам.доллар/тонн-д хүрснээр сүүлийн гурван сарын хугацаан дахь хамгийн доод түвшинд очлоо. Даваа гаригт(02.03) Хятадын Цагаан сарын дараах анхны өдрийн арилжаа байсан. Хятадын Төрийн зөвлөл Цагаан сарын баярын амралтыг анх нэгдүгээр сарын 24-30-ны өдөр байсныг хоёрдугаар сарын 2-ны өдөр болгон сунгасан билээ.
• Зэс, газрын тосны ханш коронавируст “ниргүүлж” байна

  Өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард Хятадын Хүбэй мужийн нийслэл Ухань хотод шинэ төрлийн коронавирусээр үүсгэгдсэн өвчин гарсан. Уг өвчин анхандаа зөвхөн амьтнаас хүнд халдана гэгдэж байсан ч нэгдүгээр сарын 20-нд хүнээс хүнд халдварладаг болохыг Хятадын Үндэсний эрүүл мэндийн комиссоос мэдэгдсэн билээ. Уг мэдээлэл цацагдаж, өвчний тархалтын хэмжээ хурдацтай нэмэгдэхийн хэрээр дэлхийн түүхий эдийн зах зээлд огцом савлагаа үүсээд байна.
• Австрали 2020 оны коксжих нүүрсний ханшийн таамгаа бууруулав

  Коксжих нүүрс болон төмрийн хүдрийн томоохон экспортлогч улс болох Австралийн Аж үйлдвэр, Инноваци, Шинжлэх ухааны яам 2020 оны төмрийн хүдрийн ханшийн таамгийг 3%-иар өсгөөд байгаа ч коксжих нүүрснийхийг 7%-иар бууруулахаар тогтлоо. Энэхүү тооцооллыг тус яам улирал бүрт гаргадаг түүхий эдийн үнэ ханшийн хамгийн сүүлд гаргасан (12 дугаар сарын) тайландаа тусгасан байна. Тус улсын төмрийн хүдрийн экспортын хэмжээ энэ онд 864 сая тонн, 2021 онд 878 сая тонн болж нэмэгдэхээр байна. Ингэхдээ 2020 онд нэг тонн төмрийн хүдрийн экспортын дундаж ханш 61.7 ам.доллар байхаар тооцоолсон нь өмнөх таамаглалаас 3%-иар өссөн дүн болж байна. Өнгөрсөн онд төмрийн хүдрийн үнэ харьцангуй өсөлттэй байсан нь оны дундаас эхлэн Хятадын агуулах дахь төмрийн хүдрийн нөөц мэдэгдэхүйц буурсан байсантай холбоотой ажээ.
• Зэсийн үнэ 6000 ам.доллар давж өсөв

  ​​​​​​​Даваа гаригийн байдлаар, Лондоны металын бирж дээр зэсийн үнэ 6012 ам.доллар/тонн (гурван сарын гэрээт үнэ) хүрчээ. Энэ нь өнгөрсөн долдугаар сарын 25-наас хойших хамгийн өндөр дүн болж байна. Зэсийн үнэ тус бирж дээр арванхоёрдугаар сарын эхээр 5877 ам.доллар/тонн байсан юм. Өнгөрсөн долоо хоногийн сүүлээс эхлэн зэсийн үнэ өсч эхэлсэн нь АНУ-ын эдийн засгийн эерэг мэдээ болон АНУ-Хятадын худалдааны яриа хэлэлцээр харьцангуй урагштай байгаатай холбоотой. Мөн Хятадын зэсийн импортын өсөлтийн тухай мэдээ цацагдсан нь зэсийн ханшийн өсөлтийг нөхцөлдүүлж байна.
• Зэсийн үнэ буурах төлөвтэй байна

  Зэсийн үнэ АНУ-Хятадын худалдааны дайны асуудал нааштайгаар шийдэгдэж магадгүй гэсэн үүднээс энэ сарын эхний долоо хоногт  өсөлттэй байсан бол өнгөрч буй долоо хоногт эргээд буурах шинжтэй болж ирлээ. Энэ нь АНУ-ын Ерөнхийлөгч Доналд Трампын мэдэгдэлтэй шууд холбоотой юм. Тэрбээр хэрэв худалдааны асуудлыг цэгцлэх эхний шатны яриа хэлэлцээр амжилтгүй болбол Хятадын бараанд хавьгүй их татварыг ногдуулах болно гэдгийг мэдэгдсэн юм. Энэ нь зах зээлд худалдааны дайны асуудал тооцоолж байсан шиг нааштай биш болохыг харуулсан юм. Уг нь эхний шатны яриа хэлэлцээрт талууд Чилид болох APEC-ийн чуулганы үеэр гарын үсэг зурах байсан боловч хурал цуцлагдсан билээ. Одоо гэрээг үзэглэх шинэ газрыг зарлах үлдээд байгаа юм.
• Хятадын нүүрсний импорт он дуустал удааширч болзошгүй

  2019 оны эхний арван сарын байдлаар Хятад улс 276.24 сая тонн нүүрс импортолсон  нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 9.6%-иар нэмэгдсэн байна. Энэ нь өнгөрсөн онд тус улс нийт 281 сая тонн нүүрс импортолсон хэмжээнд тун ойртсон дүн болохыг тус улсын Гаалийн ерөнхий газар мэдээлжээ. Сарын дүнгээр авч үзвэл, аравдугаар сард 25.68 сая тонн нүүрс импортолсон нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 11%-иар өссөн ч өмнөх есдүгээр сарынхаас 15%-иар буурлаа. Шалтгаан нь аравдугаар сарын эхээр болсон Хятадын үндэсний баяртай холбоотойгоор импортын эрчим суларсан гэж зах зээл шинжээчид тайлбарлаж байна.
• Эрдсийн захад бууралт давамгайлж эхэллээ

  2016 оны хоёрдугаар хагасаас эхлэн эрдсийн зах зээлд “урь” орж эхэлсэн бол одоо илүүтэй “хүйтрэх” шинжтэй болж ирж байна. Гэхдээ энэ бүхэн нь АНУ-Хятадын худалдааны дайнтай ихээхэн холбоотой. АНУ, Хятад дор бүрнээ дотоодын бизнесүүдийг хамгаалах оролдлого хийж байгаа ч тэдний тулааны нөлөө бусад голлох эдийн засгуудад муугаар нөлөөлж, улмаар дэлхийн эдийн засаг, түүхий эдийн зах зээлийг доош татаж байна. Нөгөөтэйгүүр эрдсийн зах зээлийн бууралтын мөчлөг эхэллээ гэж дүгнэх нь хэтэрхий эрт байгааг энд сануулья. Тухайлбал зэсийн хувьд бууралттай   ч урт хугацааны төлөв нь тун өөдрөг хэвээр. Гэхдээ яг одоогоор алтнаас бусад эрдсийн хувьд бууралттай тулгарч байна. Эрдэс тус бүрээр байдал ямар байгааг авч үзье.